Diagnoza uzależnienia od alkoholu
Kryteria diagnostyczne uzależnienia od alkoholu według Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-10) definiują uzależnienie jako: zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu staje się priorytetowe nad innymi, poprzednio ważniejszymi zachowaniami. Do rozpoznania potrzebne jest stwierdzenie trzech z poniższych objawów w czasie ostatniego roku:
- Silna potrzeba (głód) picia albo kompulsywne picie alkoholu. Głód alkoholowy może objawiać się trudnymi stanami emocjonalnymi. Jeśli często zauważasz u siebie: rozdrażnienie, niepokój, lęk bez wyraźnej przyczyny, zaburzenia koncentracji i uwagi, osłabienie, brak energii, wahania nastroju, smutek, choć nie spotkało cię nic przykrego, to mogą być oznaki tego, że organizm domaga się alkoholu.
- Trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z piciem w sensie upośledzenia:
– kontrolowania rozpoczęcia picia (np. powstrzymywania się od picia przed piciem);
– długości trwania picia (np. ograniczania picia do jednego dnia);
– ilości alkoholu (np. konieczność picia do dna butelki). - Stan abstynencyjny spowodowany przerwaniem picia lub zredukowania dawki alkoholu, przejawiający się:
– charakterystycznym zespołem abstynencyjnym, albo
– piciem alkoholu lub przyjmowaniem substancji o podobnym działaniu
(np. benzodiazepiny) z zamiarem złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych. To sytuacja, w której nagłe odstawienie alkoholu powoduje szereg bardzo nieprzyjemnych objawów fizjologicznych: drżenie rąk, drżenie mięśni, wzrost ciśnienia tętniczego, wymioty, biegunki, problemy z zaśnięciem, uczucie suchości oczu i w ustach, silne poty, niepokój graniczący z paniką, lęk, w skrajnych przypadkach padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe i majaczenie. - Występowanie tolerancji polegającej na potrzebie spożycia większych dawek do wywołania efektu powodowanego poprzednio mniejszymi dawkami (są one nieraz tak duże, że mogłyby spowodować śmierć osoby nieuzależnionej).
- Postępujące zaniedbywanie alternatywnych przyjemności lub zainteresowań z powodu picia, zwiększenie ilości czasu potrzebnego na zdobycie alkoholu lub powrócenie do normy po wypiciu.
- Picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości, np. o uszkodzeniu wątroby spowodowanym piciem, o stanach depresyjnych po dłuższym piciu.
Fazy rozwoju choroby
Objawy uzależnienia od alkoholu nasilają się wraz z czasem jej trwania, rozróżniamy cztery fazy rozwoju uzależnienia: wstępna, ostrzegawcza, krytyczna i chroniczna.
- W fazie wstępnej picie towarzyskie przeradza się w picie w celu rozładowania napięć czy poprawy samopoczucia.
- O fazie ostrzegawczej mówimy, gdy osoba zaczyna coraz częściej szukać okazji do picia alkoholu i często kończy utratą kontroli.
- Faza krytyczna charakteryzuje się silną potrzebą dalszego picia, nawet po spożyciu większej ilości alkoholu.
- W fazie ostatniej, chronicznej, osoba chora pozbywa się zahamowań i samokontroli.
Leczenie uzależnienia od alkoholu → Leczenie alkoholizmu w Warszawie, można rozpocząć na każdym etapie jego rozwoju.
Przyczyny uzależnienia od alkoholu
Na rozwój uzależnienia od alkoholu bezpośredni wpływ mają czynniki o podłożu psychologicznym, biologicznym i środowiskowym.
Nadużywanie alkoholu powoduje zaburzenia psychiczne i społeczne przekładając się na funkcjonowanie w ważnych obszarach życia. Mechanizmy uzależnienia odgrywają fundamentalną rolę w powstawaniu oraz w utrzymywaniu się uzależnienia. Mechanizmy te mogą być uruchamiane przez negatywne stany emocjonalne i doświadczenia związane ze stresem oraz przez specyficzne okoliczności zewnętrzne jak np. uszkodzone relacje społeczne. Wewnętrzne czynniki ryzyka, które aktywizują mechanizmy uzależnienia, to uszkodzenia organizmu oraz choroby somatyczne i psychiczne, deficyt umiejętności życiowych oraz destrukcyjna postawa życiowa i związane z nią problemy osobiste.
Mechanizmy uzależnienia analizujemy na podłożu psychologicznym, ale nie wyklucza to wpływu czynników biologicznych, w których zachodzą zmiany w funkcjach somatycznych z powodu patologicznego picia. Aktualny stan wiedzy wskazuje, że podstawą leczenia uzależnienia powinny być oddziaływania psychospołeczne, a oddziaływania farmakologiczne mogą być tylko uzupełnieniem psychoterapii.
Agnieszka Szymalska – psycholog, certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień